Een ontspannen Rutte krijgt ruime steun voor zijn koopkrachtplannen

‘Vertrouwen geven’ en ‘rust’ in het land terugbrengen. Premier Rutte had het zich voorgenomen: dat zou een mooi doel zijn voor twee dagen van intensief debat met de Tweede Kamer over de koopkracht en de andere grote plannen van het kabinet voor volgend jaar.

Rutte heeft in politiek opzicht die rust gekregen, voorlopig. Het kabinet kan door met de maatregelen die het op Prinsjesdag presenteerde voor de koopkracht en de compensatie van de energierekening. Er is voldoende politieke steun. Met ruim 17 miljard euro voor 2023 en mogelijk 15 miljard om energiearmoede te voorkomen is het pakket zo groot dat ook de oppositie in de Tweede Kamer er geen ‘nee’ tegen zegt.

Ontspannen stond Rutte donderdag tegenover zestien oppositiepartijen, die wel bijna allemaal met klem vragen om nog méér te doen om de pijn van de inflatie te dempen of om structureel de lage inkomens te verhogen. Het kabinet heeft die wensen belangstellend aangehoord, maar gaat ze niet, of nog niet, honoreren.

Rutte dempte de verwachtingen onmiddellijk

Rutte heeft zijn politieke rust mede gekregen doordat hij veel van de vragen over het energieprijsplafond kon doorschuiven. Net zoals ook dat andere pijnpunt, stikstof, is doorgeschoven tot ná Prinsjesdag. Wat het energieprijsplafond betreft zijn pas over een paar dagen meer concrete details bekend over het plan dat oorspronkelijk bedacht is door PvdA en GroenLinks. Het linkse blok wil een ruimere groep huishoudens helpen dan het kabinet beoogt.

GroenLinks fractievoorzitter Jesse Klaver herinnert Rutte aan wat hij in de coronacrisis beloofde. ‘Whatever it takes‘, was toen het motto om huishoudens en gezinnen te helpen. “Van de minister-president verwacht ik nu eenzelfde uitspraak”. Maar de premier dempte de verwachtingen onmiddellijk. Hij vreest dat een nog ruimere regeling kan leiden tot ‘overcompensatie’.

Het kabinet heeft zich zichtbaar voorgenomen om uit te stralen dat het openstaat voor wat de oppositie inbrengt. De ministers in ‘vak K’ lieten hun telefoons en tablets dit jaar vaker liggen en zaten op beide dagen van de algemene beschouwingen urenlang te luisteren. Rutte voerde daarnaast een charmeoffensief naar GroenLinks en PvdA met vaak herhaalde complimenten voor het voorstel van links voor een energieprijsplafond.

Het kabinet wil het minimumloon verhogen naar ruim 12 euro

Het leidde in elk geval tot veel inhoudelijk debat, vooral tussen linkse partijen en de premier. Luchtig constateerde Rutte meestal aan het eind dat hij er nu eenmaal politiek anders tegenaan kijkt dan de oppositie. Over het minimumloon, bijvoorbeeld. “Vindt de premier principieel dat je van een baan rond moet kunnen komen?”, hield PvdA-fractievoorzitter Attje Kuiken hem voor.

Het kabinet wil het minimumloon verhogen naar ruim 12 euro. Maar de PvdA wijst erop dat dat nog steeds lager ligt dan de 14 euro die volgens deskundigen een basisbedrag is. “Het is geen politieke keuze, dat is iets waar je aan moet voldoen”, kruiste Kuiken de degens met de premier. Rutte vond enerzijds: “De overheid is het schild van de zwakken”. Maar hij herinnerde de PvdA er fijntjes aan dat een andere dure PvdA-wens net is uitgevoerd door het kabinet, het meestijgen van de AOW met het minimumloon.

De rechtse oppositie liet zich de afgelopen dagen veel minder horen in de discussie over koopkracht. Fractievoorzitter Joost Eerdmans van JA21 kreeg te maken met de debattechnieken van Rutte. Op een vraag over extra steun voor het mkb, moest Eerdmans afdruipen nadat Rutte hem doodgeknuffeld had. “De heer Eerdmans is mijn bondgenoot!”

Een teken van relatieve PVV-mildheid

Geert Wilders stak woensdag nog zijn energie in een aanklacht tegen “genderwaanzin en wokehysterie” en “plasbakken voor mannen die verdwijnen”. Donderdag kwam hij met een andere benadering, met een concreet voorstel voor energiecompensatie: 1300 euro, “ook voor twee keer modaal”. Daarna volgde een motie van wantrouwen. Maar pas aan het eind van het debat, een teken van relatieve PVV-mildheid.

Op een paar punten wisten oppositie en coalitie elkaar uiteindelijk te vinden, zoals de winsten van energiebedrijven. PvdA en GroenLinks kregen steun van coalitiepartijen voor een motie om de winsten van energiebedrijven verder aan banden te leggen. Overwinsten passen niet meer nu de overheid miljarden gaat uitgeven om de prijzen te verlagen en de klanten van die bedrijven te helpen, vinden zij.

Lees ook:

Vanwege stilte in de Kamer, besloot het kabinet zélf de zaal te verlaten

Complottheorieën en insinuaties van Kamerleden leiden tot bedreigingen aan het adres van ministers. Voor het kabinet was dat woensdag reden weg te lopen.