Energiesector: ‘Het Rijk moet ons voorschieten’
De energiebranche werd laat betrokken bij het prijsplafond voor energie dat het kabinet bedacht. Leveranciers willen nu snel de details horen, anders dreigt de uitvoering mogelijk te knellen.
Energieleveranciers willen harde garanties over vroegtijdige compensatie voor het geld dat zij mislopen door het prijsplafond op energie, bedoeld om huishoudens de winter door te helpen. Ook moet het kabinet snel knopen doorhakken over detailcijfers, zodat de uitvoering niet vastloopt. “Liever vandaag dan morgen weten we wat het wordt. Alles doorvoeren is een hell of a job”, zegt voorzitter Cora van Nieuwenhuizen van de brancheclub Energie-Nederland, die lobbyt namens het gros van de leveranciers.
Energiebedrijven willen exact weten welke maximale prijs van kracht wordt voor elektriciteit en gas. Nu rekent het kabinet met 70 cent per kilowattuur (Kwh) en 1,50 euro per kuub gas, maar bijstelling lijkt niet uitgesloten. Vooral op het beoogde stroomtarief klinkt kritiek, omdat de Kwh-prijs bewoners die een duurzame warmtepomp kochten met een hoge rekening opzadelt. De leveranciers moeten het prijsplafond invoeren in hun IT-systemen.
Gederfde inkomsten voorschieten
Bovenal willen energieleveranciers de garantie dat het kabinet hun verminderde inkomsten, omdat veel klanten minder hoeven te betalen, per direct gaat bijleggen. “Dat is een harde voorwaarde, anders gaat het niet”, zegt van Nieuwenhuizen, voormalig VVD-minister van infrastructuur en waterstaat. “De liquiditeit van energiebedrijven is soms al problematisch. Het prijsplafond is alleen uitvoerbaar als het Rijk gederfde inkomsten voorschiet.”
De energiesector steunt het prijsplafond en wil meewerken. Maar door zekerheden over de uitvoering af te dwingen, zetten leveranciers wel druk op het kabinet. Rutte IV zette in hoog tempo het prijsplafond op papier om huishoudens uit de brand te helpen. “Terecht”, zegt Van Nieuwenhuizen, maar zij wil niet dat de energieleveranciers daar op hun beurt onder lijden.
De torenhoge stroom- en gasprijzen hebben hun weerslag op de financiële positie van energieleveranciers. Hun inkoopfacturen zijn hoog. Meerdere (kleine) energieleveranciers gingen de afgelopen periode failliet. Winsten staan onder druk in de energiesector. “Kijk naar Uniper”, zegt Van Nieuwenhuizen. Dat Duitse energieconcern kreeg zo’n zware klap door de hoge gasprijs dat de Duitse overheid het bedrijf moest nationaliseren. In Nederland kijkt de Autoriteit Consument en Markt scherp mee bij leveranciers, in een poging liquiditeitsproblemen tegen te houden.
Inkomensgerichte aanpak is onhaalbaar
Het prijsplafond voor energie werd op het nippertje voor Prinsjesdag opgesteld. De energiesector werd laat betrokken, zegt Van Nieuwenhuizen. Ook consumentenorganisaties uiten zorgen over open eindjes in het prijsplafond, als gevolg van de hoge druk waaronder de afspraken tot stand kwamen. “Vrijdag kregen we de afspraken op papier”, zegt Van Nieuwenhuizen. “Er is het hele weekend aan gewerkt, tot ’s avonds laat, om uiteindelijk te zeggen: wij geven als energiesector groen licht.”
In het voorjaar sprak Energie-Nederland wel al met minister Schouten (armoedebeleid, ChristenUnie) over een plan om kwetsbare huishoudens te beschermen tegen een hoge energiefactuur. “Een inkomensgerichte aanpak was de inzet, maar die bleek onhaalbaar”, zegt Van Nieuwenhuizen. Energie-informatie van huishoudens koppelen aan hun inkomens- en toeslagengegevens bleek te complex voor de Belastingdienst.
Het kabinet wil het prijsplafond invoeren per 1 januari, maar de voorschotbedragen van dure variabele contracten per november al verlagen voor huishoudens. “Basisafspraken moeten snel dan wel snel vaststaan”, zegt Van Nieuwenhuizen. Ze doelt bijvoorbeeld op het energieverbruik waarvoor de gefixeerde prijzen, tot eind 2023, gaan gelden. Nu hanteert het kabinet de grens van 1200 kuub gas en 2400 Kwh stroom. “Dat lijkt nog niet in beton gegoten.” Het kabinet belooft alle afspraken te concretiseren. Er is Rutte IV, dat kampt met afkalvend vertrouwen, veel aan gelegen om koude voeten in huishoudens te bestrijden.
Lees ook:
Kabinet compenseert huishoudens voor energierekening, ook prijsplafond afgesproken
Het kabinet compenseert huishoudens op de valreep voor Prinsjesdag extra voor de energierekening. Per 1 januari – mogelijk iets eerder – komt er een prijsplafond en energiebedrijven mogen geen huishoudens afsluiten.