De waarde van grond kan flink stijgen als een nieuwe eigenaar bijvoorbeeld van plan is om er woningen te bouwen. Nu komt deze waardestijging nog volledig toe aan de verkopende partij, maar een meerderheid van de Kamer wil een eenmalige belasting gaan heffen.
De waarde van grond wordt bepaald door wat je met die grond kan doen. Zo is landbouwgrond veel minder waard dan grond waar huizen op worden gebouwd. Als zo'n stuk landbouwgrond de bestemming woningbouw krijgt, stijgt de waarde van die grond al flink, zelfs voor de verkoop. De verkopende partij profiteert daar dus van.
Demissionair minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting) opende het debat over deze kwestie vorig jaar. Hij wil dat niet alleen de eigenaar dit financiële voordeel krijgt, maar dat ook de overheid gaat profiteren van deze waardestijging. Dat kan bijvoorbeeld door een planbatenheffing in te voeren, schreef hij in een Kamerbrief. Met het geld dat in de schatkist belandt, kunnen bijvoorbeeld wegen en andere voorzieningen worden aangelegd.
Een planbatenheffing kan volgens voorstanders ook de grondspeculatie tegengaan, omdat het voor lagere grondprijzen zorgt. Grondspeculatie is een van de obstakels voor de stokkende woningbouw.
Het is best bijzonder dat de Kamer over de kwestie praat en dat er een meerderheid voor is. De Jonge benadrukte dit al in een eerder debat. Hij concludeerde dat er voor het eerst sinds 1977 een Kamermeerderheid is voor invoering van de planbatenheffing. In dat jaar viel het kabinet over grondpolitiek. "Sindsdien is het beleidsadagium 'hou je mond over grond'." Vanaf dat moment is er "op grondbeleid eigenlijk niets meer gebeurd", zei hij.
Formerende partijen stemmen verschillend
Het is nog niet duidelijk hoe de planbatenheffing eruit moet komen te zien. Het demissionaire kabinet laat momenteel al een beleidsonderzoek naar de verschillende vormen uitvoeren. Maar aangezien de belasting raakt aan het principe dat de waardestijging van grond in principe toekomt aan de eigenaar, benadrukte De Jonge eerder al dat de Kamer zich over deze "fundamentele kwestie" moet buigen. Hij wilde een besluit sowieso al overlaten aan een nieuw kabinet.
Of zo'n planbatenheffing er echt gaat komen, zal ook in de handen liggen van een nieuw kabinet. Opvallend genoeg stemden de formerende partijen dinsdag verschillend: PVV en NSC voor, en VVD en BBB tegen.
Voor de invoering is sowieso een nieuwe wet nodig. Dus het is ook niet zomaar geregeld.