Met amper geld op de rekening toch spullen kunnen kopen met betalen achteraf, dat moet anders vindt het kabinet

“Het is gewoon chiller om spullen al te hebben maar nog niet meteen te hoeven betalen”, zegt Azhar el-Bouchaïbi (19) over waarom ze vaak gebruik maakt van Klarna, een dienst waarmee je achteraf kunt betalen.

De jonge ondernemer – ze maakt eigen kleding – heeft nog twee baantjes maar ook een beetje een gat in haar hand, zegt ze zelf. “Als ik kleding koop, een tripje of een hotel boek dan betaal ik dat vaak pas een week later. Uit gemak”, zegt ze.

Nu iets kopen en pas later betalen. Deze manier van geld uitgeven is populair, maar niet zonder risico’s. Het brengt met name jonge kopers sneller in de problemen, blijkt uit onderzoek. Ze vergeten dat ze nog moeten betalen of hebben het geld eigenlijk niet. Als ze uiteindelijk de rekening krijgen en die niet kunnen voldoen, dan zijn daar extra kosten aan verbonden.

Geldstress

Daarover, en over andere oorzaken van geldstress, spraken jongeren deze week met minister Carola Schouten (armoedebeleid) in debatcentrum De Balie in Amsterdam. Een van de aanwezige jongens vertelt dat hij Klarna en AfterPay (nu Riverty) gebruikte toen hij vijftien jaar was en nog maar 3,50 euro op zijn bankrekening had staan. Op die manier kon hij zonder geld toch spullen kopen. Tot grote schulden heeft het bij hem nooit geleid.

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) deed eerder onderzoek naar deze zogenoemde ‘Buy Now Pay Later’ (BNPL)-bedrijven. Wat blijkt? 20 procent van de consumenten die hier gebruik van maken krijgt te maken met extra kosten voor te laat betalen. De meesten van hen zijn jong. Een zorgelijk hoog percentage, vindt Carola Schouten.

“Toch is het concept van achteraf betalen bij onlineshoppen niet zo gek”, zegt Wilco van Dijk, hoogleraar economische psychologie aan de Universiteit Leiden. “Je kunt bijvoorbeeld kleding eerst passen en als je het niets vindt, terugsturen zonder te hoeven betalen. Het wordt pas een probleem als je niet op tijd kunt betalen.”

Betere bescherming

Daarom zou het volgens hem goed zijn als deze bedrijven eerst controleren of iemand een aankoop eigenlijk wel kan betalen. Zeker jonge consumenten kunnen daarin beter worden beschermd. “Jongeren zijn geneigd om meer risico’s te nemen omdat ze de gevolgen niet altijd kunnen overzien. Dat is ook lastig, ik heb eens op de websites van die betaal-later-bedrijven gekeken en ik kon nergens vinden hoeveel rente je moet betalen of hoe hoog de aanmaningskosten precies zijn”, zegt de hoogleraar.

El-Bouchaïbi heeft gelukkig nooit in de min gestaan. “Ik snap wel hoe dat bij anderen kan gebeuren. Maar ik koop niets waarvoor ik geen geld heb en let altijd goed op hoeveel dagen ik nog heb om te betalen: Dertig dagen met een eenmalige gratis verlenging van een week. Ik weet dat als ik voor die tijd het geld niet overmaak er extra kosten bijkomen.”

Niet iedereen weet dat. Uit het onderzoek van AFM blijkt dat aanmaningskosten en algemene voorwaarden niet alleen vaak moeilijk vindbaar maar ook moeilijk leesbaar zijn. Vaak zijn het taaie juridische teksten. Ook wordt de hoogte van de boetes voor te laat betalen vaak niet of onduidelijk vertoond in het aankoopproces.

Nieuwe regels

Dat moet anders, laat Schouten weten in antwoorden op Kamervragen. Op dit moment valt achteraf betalen niet onder de richtlijn voor consumentenkrediet. Die richtlijn stelt strenge eisen aan kredietverstrekkers, om de consument beter te beschermen. Het kabinet vindt dat achteraf-betaaldiensten hier ook onder moeten vallen. Daarover is op Europees niveau al een voorlopig akkoord gesloten.

Zodra dat akkoord definitief wordt, gelden de strengere kredietregels voor alle achteraf-betaaldiensten in Europa. Bedrijven die achteraf betalen mogelijk maken, moeten dan toetsen of kopers genoeg geld hebben om een bepaalde aankoop te doen. Dit om te voorkomen dat iemand met schulden daar nog verder in zakt.

Ook moeten de informatie en de reclames dan aan strengere regels voldoen. En er komt een duidelijke grens aan de maximale rente die een kredietverstrekker mag doorberekenen. Als laatste moet het moeilijker worden voor jongeren onder de achttien jaar om achteraf te betalen. Dat mogen ze nu al niet, daar voeren de bedrijven wel controles op uit maar die zijn heel makkelijk te omzeilen door een andere leeftijd door te geven.

Lees ook:

Schouten wil schuldhulpverlening gemeentes met de helft verkorten

Minister Carola Schouten (armoedebeleid) wil de duur van de gemeentelijke schulphulpverlening halveren van drie naar anderhalf jaar.