Veel bedrijven kunnen de prijzen niet verhogen, of ze durven het niet
Vooral kleine bedrijven kampen met hogere kosten die ze amper kunnen doorberekenen aan klanten.
De winsten van oliebedrijven schieten door het dak en ook supermarkten doen goede zaken. Ze hebben de prijzen verhoogd en het zijn de klanten die bij de kassa de pijn van de hoge inflatie moeten wegslikken. Oneerlijk voelt dat soms. Het beeld dat alleen consumenten te lijden hebben onder de prijsstijgingen klopt echter niet.
Want veel bedrijven draaien zelf op voor de hogere kosten die ze maken doordat energie en materialen zo duur zijn geworden. Het lukt ze niet om de prijsstijgingen in de markt door te berekenen aan hun klanten.
De helft van de ondernemers lukt dat maar een beetje, en bijna 9 procent helemaal niet. Slechts 3,4 procent van de ondernemers kan de gestegen kosten wel volledig doorberekenen.
Dit blijkt uit de Conjunctuurenquête Nederland, een onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek, de Kamer van Koophandel (KVK), werkgeversorganisatie VNO-NCW en MKB Nederland naar het Nederlandse bedrijfsleven. Het onderzoek gaat over het derde kwartaal.
Van de ondernemers die onroerend goed verhuren en verhandelen zegt 80 procent problemen te hebben met het doorberekenen van kosten. Ook in de landbouw en visserij is dat moeilijk. Veel makkelijker gaat dat in de delfstoffenwinning, wat aansluit bij het beeld van de miljarden verdienende oliebedrijven. In de industrie is de situatie wisselend.
Marktmacht
“Ons idee is dat de industrie best goed in staat is om prijsverhogingen van energie en grondstoffen door te berekenen”, zegt David Kemps, specialist maakindustrie bij ABN Amro. “Maar dat zijn dan vaak de grotere bedrijven.”
Al voor de oorlog in Oekraïne liepen de prijzen van grondstoffen en materialen op. “Grotere bedrijven hebben daarop ingespeeld door hun contracten aan te passen”, zegt Kemps. “Zij spreken bijvoorbeeld met hun afnemers af dat ze grondstofprijzen mogen doorberekenen als het te gek wordt.” Die afnemers zijn vaak andere bedrijven.
“Kleinere bedrijven lukt dat minder goed, omdat ze onvoldoende marktmacht hebben. Ze hebben een zwakkere onderhandelingspositie in de keten. Denk aan een kleine leverancier die graag bij een grote supermarkt in het schap wil liggen.”
Materiaalkosten zijn gemakkelijker door te berekenen dan energiekosten, zegt Hans Klein Swormink, programmamanager bij KVK. “De klant zal het begrijpen als hout duurder wordt. Maar hij accepteert het minder snel als de diesel van de vrachtauto die het hout vervoert wordt doorberekend.”
KVK hoort van ondernemers meerdere redenen waarom ze prijsstijgingen niet doorberekenen. Ze kunnen het simpelweg niet, vanwege een lopend contract, of ze zijn bang dat de klanten wegblijven als de prijzen stijgen. Er zijn ondernemers die geen winst meer maken, maar toch afzien van prijsverhogingen, zegt Klein Swormink.
Unilever
Maar ook een grote speler als Unilever moet rekening houden met de prijsgevoelige klant, zegt Kemps. De levensmiddelengigant maakte bekend dat het de hogere kosten voor grondstoffen, transport en verpakkingen niet volledig kan doorberekenen. Unilever moet dus genoegen nemen met een lagere winstmarge.
In Nederland ligt de inflatie boven de 10 procent. De Europese Centrale Bank heeft vorige maand de rente verhoogd om de economie af te koelen. Het idee is dat vraag en aanbod beter in balans komen, waardoor de prijzen minder hard stijgen.
Voorlopig blijven de prijzen hoog, verwacht ABN Amro. De bank ziet de angst voor recessie toenemen. Een recessie is vervelend voor veel mensen, maar voor de industrie kan die weleens goed zijn, zegt Kemps. “Fabrieken moeten nu maximaal produceren. Het kan geen kwaad als er wat druk van de ketel gaat.”
Lees ook:
Unilever maakt producten een stuk duurder en verliest klanten
Unilever kan de hogere kosten voor grondstoffen niet allemaal doorberekenen aan de klant. Dat zet de winst onder druk.
De boodschappen worden duurder en duurder, met name vlees en zuivel
Boodschappen in de supermarkt zijn sinds september gemiddeld 18,5 procent duurder geworden. Klanten betalen meer voor pasta, brood, melk, kaas, vlees, zuivel, olijfolie, babyvoeding en keukenpapier.